„Niejeden przedsiębiorca dziękuje niebu za biedę, która mu pokazała, że najlepszy kapitał ma w swojej głowie, a nie w pożyczkach bankowych.” – mówił Henry Ford.
Jednak każdy biznes potrzebuje inwestycji. Skąd wziąć pieniądze na rozwój, szczególnie małych i średnich firm?
Przeważnie to młodzi przedsiębiorcy, którym brak historii kredytowej, mają trudności z pozyskaniem wsparcia kredytowego. Banki niechętnie udzielają pożyczek osobom, których projekty są obarczone znacznym ryzykiem niepowodzenia. UE wspiera finansowo te inicjatywy, które nie mają większych szans na pozyskanie finansowania z pozostałych źródeł.
Niebezpieczny instrument finansowy
Dotacje unijne bywają określane najbardziej niebezpiecznym instrumentem finansowym, z jakim zetknęliśmy się po okresie transformacji. Jednak wielu przedsiębiorców korzystało z bezzwrotnych dotacji, aby ich firma mogła się rozwijać.
Czy łatwe pieniądze rozleniwiają albo demotywują? Ci którzy korzystali z bezzwrotnego wsparcia, wiedzą, jak długą drogę po te łatwe pieniądze trzeba przejść. Z dotacji należy się rozliczyć. Trzeba wykazać dokładnie, na co zostały wydane środki, utrzymać wskaźniki, przestrzegać wielu procedur. Oczywiście nie możemy porównywać ze sobą wsparcia z urzędów pracy, pomocy de minimis i wsparcia na duże inwestycje, głównie na produkcję.
Dotacje nadal w cenie
Mimo częściowej transformacji pomocy w stronę instrumentów zwrotnych, zainteresowanie dotacjami nie słabnie. Przykładowo, w ramach działania 1.3. RPOWP – Wspieranie inwestycji w przedsiębiorstwach – w latach 2016-2018 (w trakcie 3 naborów) złożono 269 wniosków. Dotyczyły one inwestycji o łącznej wartości 1 mld 954 mln złotych! Wartość wnioskowanej dotacji wyniosła 834 mln zł. Z tej puli ostatecznie wsparcie uzyskało 95 projektów, czyli ok. 35% wnioskujących ją otrzymało.
Powyższe kwoty pokazują, że zainteresowanie dotacjami pozostaje bardzo wysokie — zwłaszcza jeśli porównamy je do instrumentów zwrotnych. Wartość wniosków o dotację w tym konkretnym działaniu skierowanym do przedsiębiorców jest 14 razy większa niż cała pula środków przeznaczonych na instrumenty zwrotne w ramach osi I Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego. Co więcej, mimo promocji funduszy pożyczkowych wspieranych ze środków dotacyjnych, kolejek chętnych nie widać. Wynika to z faktu, że chociaż pożyczki udzielane są na preferencyjnych warunkach, to jednak trzeba te pieniądze zwrócić. A w przypadku inwestycji idących w miliony mówimy niejednokrotnie o dziesiątkach tysięcy złotych miesięcznie. Co więcej, w związku z niskimi wskaźnikiem WIBOR, oprocentowanie kredytów komercyjnych pozostaje na stosunkowo niskim poziomie. Stąd też znacznie niższe zainteresowanie pomocą publiczną udzielaną w formie instrumentów zwrotnych. Plusem pożyczek jest jednak niewątpliwie prostsza i szybsza procedura.
W przypadku dotacji złożenie wniosku oznacza skompletowanie szeregu dokumentów. Wnioski i biznesplany idą w setki stron. Procedura oceny to przeciętnie pół roku. W porównaniu z tym wypełnienie wniosku o pożyczkę wydaje się banalnie proste, a czas oczekiwania na decyzję liczymy w tygodniach, a nie miesiącach.
Wsparcie pozadotacyjne
Warunki zwrotnych instrumentów wsparcia finansowego dla firm w ramach programów Unii Europejskiej będą znacznie lepsze od tych, które można uzyskać w bankach, funduszach pożyczkowych i poręczeniowych oraz u pośredników finansowych. Kredyty dla firm z UE będą niżej oprocentowane, a firmom łatwiej będzie uzyskać zdolność kredytową umożliwiającą ich zaciągnięcie. Pożyczki unijne zasilają nie tylko biznes, ale także finansują inwestycje związane z rewitalizacją, poprawą efektywności energetycznej, termomodernizacją, zastosowaniem odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach, wielorodzinnych budynkach mieszkalnych i sektorze publicznym.
30% mniej pieniędzy dla Polski z UE po 2020 roku
W kolejnej perspektywie finansowej mniejsza pula pieniędzy trafi prawdopodobnie do województwa mazowieckiego, które w obecnej perspektywie finansowej przekroczyło już poziom 75% PKB średniej unijnej (w tym wypadku wskaźniki winduje sama Warszawa, na terenie reszty województwa jest z tym różnie). Jednak nadal można uzyskać bezzwrotne dotacje na inwestycje, badania i rozwój, wzornictwo przemysłowe, doradztwo specjalistyczne, instalacje służące ochronie środowiska, odnawialne źródła energii, centra logistyczne, wspieranie zatrudnienia na obszarach NATURA 2000, wyjazdy na targi oraz internacjonalizację. Problemem może być natomiast skorzystanie z funduszy. Sporządzenie poprawnego wniosku o dotację z EFRR wymaga zapoznania się z licznymi dokumentami i aktami prawnymi oraz przygotowania idącej w setki stron dokumentacji aplikacyjnej. Ale nagrodą za to jest możliwość uzyskania bezzwrotnej dotacji inwestycyjnej nawet do 70% poniesionych kosztów.
Małgorzata Paszko
Reprezentuje firmę Tomas Consulting S.A., która od 2002 roku pozyskała ponad 1,1 mld zł dotacji dla przedsiębiorców, jednostek samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych oraz instytucji publicznych.
